درمورد خوشنویسی

در سال 1319 پس از وفات سعید گلستانه استاد خط شکسته نستعلیق ، رکود طولانی و عظیمی در پیشرفت این خط رخ داد و این رکود تا سال 1350 ادامه یافت و تا آن سال ( 1350 ) اغلب خوشنویسان با یک دیدگاه سلیقه ای و غیر اصولی به این خط می پرداختند . در سال 1350 دوباره حرکت عظیمی در این امر انجام گرفت و خوشنویسان با تهیه عکسها و فتوکپی هایی که در دسترس بود این خط زیبا را به جریان انداختند . استاد « یدا. . . کابلی خوانساری » در این میان نقش مهمی را ایفا کرد . استاد از جمله افرادی بود که از سال 1350 تاکنون به دلیل احساس وظیفه و تعهد نسبت به این امر مهم مشغول فعالیت و آموزش خط شکسته نستعلیق می باشد .

ایشان بیش از یک دهه از سال 1350 ، به تنهایی به آموزش خط نستعلیق در انجمن خوشنویسان ایران پرداخته و بنوعی دیگر بار این خط زیبا و تبحر انگیز را در ایران پایه ریزی کردند با ایشان گفتگویی داشتیم .

                  

--  چه عواملی در ترویج و توسعه این هنر در دوران معاصر مؤثر هستند ؟

تعلیم و آموزش ، برگزاری نمایشگاههای متعدد ، جزوه های آموزشی ، کتابهای راهنمای شکسته خوانی و مجموعه آثار نمایشگاهی نقش مؤثری در ترویج و توسعه این هنر ایفا می کنند .

--  بهترین شیوه شکسته نویسی را کدام شیوه می دانید ؟

شیوه شکسته نویسی از زمانی که در نیمه دوم قرن 12 درویش عبدالمجید طالقانی ستاره تابناک خط شکسته این خط را به نهایت کمال و زیبایی رساند و آن را قانونمند نمود ، بقدری زیبایی و تحول و تکامل درآن پایدار گشت که حتی پس از دو ونیم قرن همه مشتاقان به آن روی آوردند و بی چون و چرا تا به امروز همان مکتب و شیوه قابلیت خود را حفظ کرده است . بنده نیز تا حدود دو دهه پیش همان سبک و سیاق را ادامه می دادم لیکن معتقدم با توجه به اینکه عصر کنونی دوران توسعه ارتباطات است و کامپیوتر و اینترنت جهانی یکپارچه را در خود جای داده است باید خوشنویسی نیز با زمان پیش رود .

در چنین شرایطی انتظار می رود آثار هنرمند برخوردار از یک ابعاد امروزی و جهانی باشد ، تا در همایشهای بین المللی هنر خوشنویسی امروزی از بالندگی و از تنوع و ابعادی متفاوت با آنچه در گذشته تکرار شده ارائه شود . قطعاً این میسر نمی شود مگر اینکه شخصی با سیر و سلوک مکاتب گذشته پیش رفته باشد و با بهره مندی از نمونه های سنتی و الگوهای ناب دوره های پیشین و نیز بهره مندی از ذوق و خلاقیت خودکاری تازه خلق کند .

--  ترکیب بندی در خط شکسته به چه نحوی است ؟

ترکیب بندی و طراحی صفحه در خط شکسته از اهمیت بسیاری برخوردار است ، چرا که خط شکسته به دلیل پیچش های بسیار در کلمه وسط ، کلیات ترکیب آن نیز از فرم خاصی تبعیت می کند .

ترکیب بندی در اقلام ریز و شکل سنتی منطبق بر شیوه قدماست که غالباً از یک قلم استفاده شده است و بکلی با آنچه ، امروز مورد نظر بنده می باشد که ترکیبی از اقلام مختلف از غبار تاجلی و شش دانگ صفحه می باشد ، کاری متفاوت است .

در این شیوه هر قطعه ای فرم و فضاو ترکیبی خاص خود را پیدا می کند و شاید عمده ترین تحولی که در خط امروز و در صفحه آرایی خط شکسته پدید آمده ، همین تنوع و تازگی است .

--  آیا شیوه درویش عبدالمجید طالقانی قابل ارائه در این زمان هست ؟

شیوه درویش عبدالمجید که یک ساختار با ویژگیهای عصر خودش را دارد و بیشتر در جهت ارسال و مراسلات بکار رفته است . چنانچه با این کاربرد مورد استفاده قرار گیرد ، می باید در شکل ساده تر و اتصالات کمتر بکار رود .

--  چرا اقلام دانگ جلی و کتیبه در شکسته نویسی استفاده نمی شود ؟

خط شکسته بدلیل اینکه اصولاً خطی بود ، که کاربرد اقلام ریز داشته است ، مردم و صاحبان سلیقه ، کمتر به سراغ این خط رفته اند دیگر اینکه بدلیل دشواری خواندن مورد استفاده واقع نشده است اما آنگونه نیست که قابلیت کتیبه نگاری را نداشته باشد .

--  آیا نمونه کتیبه شکسته وجود دارد ؟

بلی ، بطور نمونه ، گنبد و بارگاه حکیم عمر خیام که از خط شکسته تعلیق به شیوه مطلوبی کتیبه نگاری شده است ، یا بنای سفارت ایران در عشق آباد که کتیبه بلندی به خط شکسته جلی و قابل توجهی در آن به اجرا در آمده است .

بطور یقین چنانچه از این خط در ابنیه های تاریخی یا فرهنگی استفاده شود معلوم خواهد شد که چه ابعاد قابل توجهی را در بر خواهد داشت .

 

--  سرعت خوشنویسی در خط شکسته چگونه است ؟

خط شکسته در بدو پیدایش عمدتاً به دلیل سرعت در نوشتن پدیدار گشت و با رها شدن قوسها و سایش دندانه ها و اتصالات حروف و کلمات در خط نستعلیق بوجود آمد .این رهایی و روان شدن تا جایی رسید که پیوستگی های بی شماری را به دنبال داشت که همین امر موجب دشوار شدن خواندن آن شد .

--  چرا روی سیاه مشق شکسته کاری انجام نشده و به صورت تخصصی همانند نستعلیق کار نمی کنید ؟

عمدتاً این نارسایی بیشتر به دلیل این بوده که قلم این خط ریز و کاربرد آن در تحریر ، مکاتبات و مراسلات بکار رفته و هیچگاه در فرم سیاه مشق ظاهر نشده است .

--  توسعه و ترویج و امکانات فضای آموزشی شهرستانها را چگونه ارزیابی می کنید ؟

تلاشهای زیادی در این مورد صورت گرفته است ما با چاپ کتابهای آموزشی و تعلیماتی و از طرفی نیز تعلیم مکاتبه ای و ارتباط وسیع آموزشی از طریق پست و همچنین سرکشی و برگزاری نمایشگاه و دیدار نزدیک با هنرجویان و برگزاری جلسات بحث و گفتگو پیرامون مسائل کیفی در پی رفع نیاز هنرجویان شهرستانی برآمدیم که بسیار مؤثر واقع شد ، به طوری که در جای جای این کشور حتی در دورترین نقاط مرزی شاهد کارهایی هستیم که از میان چهره های مستعد و مشتاق و پرتوان و پر جوش به چشم می خورند و حتی در جشنواره های کشوری و گاه بین المللی به توفیقات عظیمی دست یافته اند .

در پایان از اینکه این فرصت را در اختیار ما گذاردید نهایت تشکر و سپاسگذاری را داریم .

بنده هم برای شما آرزوی موفقیت و سلامتی دارم .