معرفی قدمای خوشنویسی
میرزاغلامرضا اصفهانی میرزا غلامرضا اصفهانی (۱۲۴۶-۱۳۰۴ هجری قمری) از استادان خوشنویسی ایرانی و یکی از برجسته‌ترین خوشنویسان خط نستعلیق و شکسته‌نستعلیق بود. میرزا غلامرضا اصفهانی از معروف ترین خوشنویسان دوره قاجار بوده است میرزا غلامرضا شاید تنها خوشنویسی است که هر دو خط نستعلیق و شکسته‌نستعلیق را به مهارت و استادی تمام می‌نوشته و در هر دو نیز صاحب سبک ویژه‌ی خود است. شیوه‌ی میرزا در خط از محکم‌ترین و قوی‌ترین شیوه‌های خوشنویسی است و کتیبه‌ها، قطعات و سیاه‌مشق‌های وی نیز در صدر آثار خطوط شکسته و نستعلیق محسوب می‌‌شوند.میرزا غلامرضا اصفهانی در ترکیب‌بندی حروف و کلمات استاد بود. از آن جا که میرزا در زمان حیات نامی‌ترین استاد مسلم خوشنویسی بود، نگارش آثار بسیاری به وی سفارش داده می‌شد که برخی را به شاگردان خود سپرده (مانند کاشی‌های پیرامون بقعه‌ی شیخ صدوق ابن بابویه که به محمد ابراهیم تهرانی واگذار نمود.) و تعدادی را نیز خود رقم زد که از آثار جاودانه‌ی هنر خوشنویسی به شمار می‌روند.از بهترین نمونه‌های کتیبه‌نویسی میرزا غلامرضا کتیبه‌های مدرسه سپهسالار (مدرسه عالی شهید مطهری فعلی در میدان بهارستان تهران) است که آن را در سال ۱۳۰۱ نگاشته‌است.تعداد قابل توجهى از قطعاتى که به خط نستعلیق از میرزا غلامرضا بهجا مانده‌است شباهت ظاهرى بسیارى به سیاه‌مشق دارد. به طورىکه در نگاه اول تمیز این قطعات از سیاه‌مشق شاید ممکن نباشد و بعضى از صاحبنظران به دلیل تعدد قطعاتى که به این صورت از میرزا غلامرضا بهجا مانده است، عبارت «میرزا غلامرضا اصفهانى سیاه مشق نویس» را در توصیف او به‌کار برده اند. میرزا غلامرضا اصفهانی اغلب آثارش را با عبارت «یا على مدد» امضا می‌کرده است. اما رقم یا امضای میرزا در بعضى از قطعات اسم کامل او بهاضافه «یا على مدد» است و در بعضى فقط «یا على مدد» یا «یا على مددست» بدوننام میرزا غلامرضا آمده است. در قطعاتى هم امضا به‌صورت «العبد المذنب الفقیر الحقیر غلامرضا غفرله» و «یا على مدد.» یا به‌صورت «هو» و در سطر زیر هو، «الفقیر الحقیر المذنب غلامرضا» و بعد «یا على مددست» یا به صورتى شبیه به آنچه ذکر شد می‌باشد. از جمله آثار وی: رساله تحفه‌الوزرا - در سال 1259 مناجات‌نامه منظوم منسوب به حضرت علی ۲۹۸ صفحه بیاض که تنها سند کتبی اشعار میرزا غلامرضا اصفهانی می‌باشد رساله‌ای در اصطلاحات صوفیه گلستان سعدی به خط شکسته سفرنامه حاج سیاح در ۲۱۶ صفحه به خط شکسته (ناتمام) کتاب پاتولوژی ترجمه میرزا علی‌خان رئیس‌الاطباء در حدود ۲۰۰ صفحه به خط شکسته تعداد نسبتاً زیادی از قطعات و سیاه‌مشق‌های شکسته و نستعلیق.
ادامه مطلب ...قدمای خوشنویس و خوشنویسی برای قدما
چندی پیش نمایشگاه بزرگ قدمای نستعلیق در موزه هنرهای معاصر تهران گشایش یافت. این نمایشگاه که تا نیمه مرداد برپاست، شامل گزیده‌ای از برترین آثار خوشنویسی قدمای نستعلیق‌نویس ایران است که برخی از آنها تاکنون به نمایش درنیامده است.
شاید مهم‌ترین نکته در حاشیه برگزاری این نمایشگاه همان برگزاری چنین نمایشگاه بزرگی باشد که با تاخیر 10 ساله دوباره رخ بر نمایشی دیگر کرد و صرف‌نظر از تمام دغدغه‌های حاکم بر جریان هنرهای تجسمی ایران باردیگر مخاطبان و شیفتگان این هنر ریشه‌دار ایرانی خوشنویسی را به مجالی برای نمایش فراخواند.
از دیگر سو، شاید اهمیت برپایی این نمایشگاه از این رو نیز مهم جلوه کند که نمایشگاه بزرگ خوشنویسی قدمای نستعلیق اولین نمایشگاهی است که پس از تصدیگری محمود شالویی، رئیس مرکز هنرهای تجسمی وزارت ارشاد و سرپرست موزه هنرهای معاصر تهران بر این سمت در محل این موزه برپا می‌شود.
نمایشگاهی که به عقیده بسیاری گرچه در بخشی از خود با نمایش کاغذهای رنگی، قلم‌تراش‌ها، قلمدان‌ها و ابزار و ادوات سنتی خوشنویسی، چندان با رویکردهای موزه‌ای این مرکز همخوانی زیادی ندارد؛ اما نداشتن محل مناسبی برای نمایش چنین آثاری در تهران و شاید از سویی دیگر، غربت بیش از حد نمایش آثار خوشنویسی به عنوان هنری ایرانی در کشورمان چنین مساله‌ای را توجیه کند.
بی‌شک، برگزاری نمایشگاه بزرگی از آثار قدمای خوشنویسی ایران حرکتی در خور توجه در عرصه هنرهای تجسمی امروز ایران است. این که گفته می‌شود در خور توجه، باید به پیامد‌های برگزاری یا حتی تاخیر 10 ساله در برگزار نشدن این نمایشگاه فکر کرد.
در این نمایشگاه 150 اثر از استادان و هنرمندان مدعو معاصر به نمایش در آمده است که در کنار 50 اثر در بخش رقابتی که در گالری شماره 9 موزه هنرهای معاصر تهران خودنمایی می‌کنند، شاید یکی از جامع‌ترین نمایشگاه‌ها در حوزه خوشنویسی باشد که در دهه اخیر تشکیل شده است.
بی‌توجهی برای چاپ آثار قدما
چاپ آثار خوشنویسی شاید در برخی موارد مهمتر از نمایش آن آثار به شمار رود. مخصوصا اگر آثار قدمای خوشنویسی ایرانی را شامل شود، دیگر هرگونه کم‌کاری در این خصوص توجیه‌ناپذیر جلوه می‌کند.
انجمن خوشنویسان ایران، یکی از نهادهایی که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را برای برپایی نمایشگاه استادان نستعلیق یاری می‌کند، شاید اصلی‌ترین متولی چاپ آثار قدمای خوشنویسی در ایران به شمار رود که متاسفانه با آن که بخشی از بهترین آثار قدما را در انبار انجمن ذخیره کرده؛ اما طی 2 دهه اخیر برای چاپ این آثار تاکنون هیچ اقدامی نکرده است.
این امر درست در زمانی اتفاق می‌افتد که این انجمن سالانه آثار نه چندان ارزشمند و حتی معمولی برخی خوشنویسان معاصر را با کاغذهای یارانه‌ای به چاپ می‌رساند و دلیل چاپ نشدن بسیاری از آثار خوشنویسی قدما که در انبار این انجمن خاک می‌خورد، بر هیچ کس معلوم نیست.
از این انبار تنها تاکنون 2 جلد مرقع رنگین منتخبی از آثار قدمای خوشنویسی به چاپ رسیده است و انتشار مرقع رنگین 3 که می‌تواند اصلی‌ترین منبع خوشنویسی قدمای ایرانی به شمار رود، تنها وعده‌ای در حد حرف بوده که هیچ‌گاه عملی نشده است.
شاید بهتر باشد که پیشنهاد پایانی این نمایشگاه ساماندهی آثار قدما در حوزه خوشنویسی به شمار رود و این ساماندهی در حالی می‌تواند رنگ جدی به خود بگیرد که چاپ آثار قدمای خوشنویس ایرانی اولین پیش شرط برای آن به شمار رود.
خوش آمدید
این عکس از یکی از خطوط درجه‌ی یک شکسته‌نویس نابغه : سید علی‌اکبر گلستانه 
بیتی از سعدی شیرازی که می‌فرماید:ای که نصیحتم کنی کز پی نیکوان مرو / عشق حقیقت است اگر حمل مجاز می‌کنیدر این اثر شکسته‌نستعلیق که به سال ۱۳۱۶ قمری تحریر شده،
کاتب، کلمه‌ی «اگر» را جا انداخته است.
خط درویش عبدالمجید طالقانی
قطعه‌ی بسیار ناب و نفیسی است و حال و ترکیب خوبی دارد.
***
از این قرار است: «به توجهات بلانهایات ما اطلاع یافته بداند که چون سید ادریس جوانیست به حسب صورت و معنی مستعد غریب این ولایت بنابر این به عهده شما فرمودیم که از احوالش بواجبی خبردار بوده فضائل و کمالاتی که از لوازم باشد فضائل و کمالاتی که لازم بوده باشد تعلیم وی نموده و از اعمال و اطواری که دون ضابطه شرع انور باشد محترز بوده نحوی نماید که بعون الله در قلیل سالی فاضل و صاحب کمال مربوطی شود و طریق مومی‌الیه آنکه بیکاری و فارغبالی را جایز ندانسته سعی و اهتمام بعمل آورده صاحب مرتبه مدتی بود که مشق نکرده بودم لهذا بجهت امتثال امر مخدوم خود تحریر نمود بدنوشتن امید عفو است.»